Yutkunma Zorluğu Nedir, Neden Olur ve Nasıl Tedavi Edilir?

İnsan yaşamında konforu ciddi anlamda düşüren yutkunma zorluğu hem sıvı hem de katı maddeler tüketilirken yaşandığı bilinmektedir. Bu nedenle de yutkunma zorluğu problemine yönelik nedenler, tedavi yöntemleri ve diğer bütün bilgileri öğrenmekte fayda vardır.

Yutkunma Zorluğu Nedir?

Yutkunma zorluğu, yemek yerken ya da su içerken ciddi anlamda çaba sarf etmeyi gerektiren bir durumdur. Bu durumda kaslar daha fazla çaba harcarken sinirlerin çalışmasında da ekstra durumlar ortaya çıkar. Yutma sürecinin herhangi bir aşamasında görülebilecek olan bu zorluğun çeşitli nedenleri olabilir.

Yutma problemleri düşünüldüğünde en çok bilinen nedenler yetersiz sıvı tüketimi, aşırı kilo kaybı ya da sıvı kaybetme ön plana çıkar. Sıvı tüketmeyi dahi ciddi anlamda zorlaştıran yutkunma güçlüğünün neden olabileceği en ciddi problem zatürredir. Yutma sırasında zorluk oluşması hava yoluyla çeşitli bakterilerin akciğere girmesine neden olabilir. Bu da zatürre sorununu ortaya çıkarır.

Yutkunma Zorluğunun Çeşitleri Nelerdir?

İnsanların günlük yaşamlarında karşılaştıkları yutkunma zorluğu farklı çeşitlerde görülebilir. Aşağıda sıralanan yutkunma zorluğu çeşitleri en sık karşı karşıya kalınanlardır.

Oral Disfaji

Ağızda oluşan problem nedeniyle görülen yutkunma sorunlarıdır. Nörolojik olarak çeşitli problemlerle karşılaşılması durumunda oral disfaji gibi sorunların şekillenmesi muhtemeldir. Dilin nörolojik nedenlerle gücünü kaybetmesi sonrasında çiğneme bozuklukları ortaya çıkar ve yutkunma zorlaşır.

Faringeal Disfaji

Yutkunma zorluğunun boğaz kısmında ortaya çıktığı disfaji türüdür. Sinirsel hastalıklar olarak bilinen Parkinson ve Felç kaynaklı olarak boğazda görülen sorunlar sonrasında ortaya çıkar.

Özofageal Disfaji

Yutkunmanın yemek borusu kaynaklı olduğu disfaji türüdür. Yemek borusunda bir tahriş ya da tıkanıklık varsa bireyler yutkunmada sorunlar yaşar. Genel anlamda cerrahi uygulamalar gerektiren bir sorun olarak kabul edilmektedir.

Yutkunma Zorluğu Neden Olur?

Yutkunma zorluğunun nedenleri genellikle nörolojik problemler olarak kabul edilmektedir. Zira bu tür rahatsızlıklar boğaz kaslarının zayıflamasına ve besinlerin boğazdan geçişinde zorlanmalara neden olur. Zorluğun ortaya çıkması sonrasında besinleri tüketmek isteyen bireylerde besinlerin trakeaya kaçması ya da burundan yukarı çıkması durumlarında öğürme, öksürme ve boğulma şekillenebilir.

Nörolojik nedenlerin yanı sıra diğer bazı nedenlerin de ortaya çıktığı yutkunma zorluğu ile alakalı olarak aşağıdaki nedenleri sıralamak muhtemel olacaktır!

• Tümör
• Reflü
• Boğaz İltihabı
• Yemek Borusu Problemleri
• Ses Teli Zayıflığı
• Boyun ve Sırt Ameliyatları
• Boğazda Cisim Sıkışması
• İlaçlardan Kaynaklı Yan Etkiler
• Yaşlılık Nedeniyle Kaslarda Güçsüzlük

Tüm bu nedenler yutkunma zorluğu olarak ortaya çıkabilir. Bu nedenle de tetikleyici faktörlerle karşı karşıya kaldığınızda belirtileri dikkatle değerlendirmelisiniz.

Yutkunma Zorluğu Belirtileri Nelerdir?

Yutkunmada yaşanan zorlukların en önemli belirtilerini aşağıda sizler için derledik. Bu sayede karşılaşabileceğiniz sorunları önceden bilmek ve çözüm üretmek mümkün olacaktır.

• Yutkunma esnasında ağrı hissetme
• Salya akması
• Boğaz ya da göğüs bölgesinde yemek sıkışması hissedilmesi
• İstifra
• Midede ekşime
• Aşırı kilo kaybı
• Mide asidinin ağza gelmesi
• Yutma esnasında öksürme
• Yutmayı kolaylaştırmak için küçük miktarlarda besin tüketme isteği

Bu tür belirtilerin ortaya çıkması halinde kesinlikle bir hekime başvurmanız gerekmektedir. Aksi takdirde sonucu çok ciddi olacak durumlarla karşı karşıya kalabilirsiniz.

Yutkunma Zorluğu Teşhisi Nasıl Konulmaktadır?

Yutkunmanın neden gerçekleşmediğini test etmek adına dil ve konuşma terapistinden destek almak gerekir. Yutma zorluğunun ne kadar süredir var olduğu ve sıvılarda mı yoksa katı besinlerde mi zorluk yaşandığı değerlendirilmektedir. Bu çerçevede aşağıdaki testlerin uygulanması gerçekleşir.

Yutkunma Testi

Dil ve konuşma terapisti tarafından gerçekleştirilen testlerden bir tanesidir. Hangi gıdalarda yutma zorluğu ortaya çıktığını tespit etmek amacıyla tercih edilmektedir.

Baryum Yutma Testi

Hastanın baryum içeriği olan bir sıvıyı yutması sayesinde gerçekleşir. Baryumun röntgen ile gözlemlenebilir bir madde olması sayesinde hastanın kas yapısı ve mide özellikleri değerlendirilmektedir.

Endoskopi

Doktorun yemek borusuna bir kamera ile girerek biyopsi için örnek aldığı yöntemdir. Bu yöntemde en önemli konu kanser riskine karşı tetkikler yapılmasıdır.

Manometri

Yemek borusundaki kasların çalışması sırasında ortaya çıkan basıncın ölçülmesi yöntemidir. Endoskopi yapıldıktan sonra bir problemle karşılaşılmamışsa manometri yöntemiyle basınç değerlendirmesi gerçekleşir.

Yutkunma Zorluğu Nasıl Tedavi Edilir?

Yutmada problem yaşayan bireylerin sorunlarını çözmek adına yutkunma zorluğu(Disfaji) türlerine göre tedaviye başvurması gerekmektedir. Bu sayede daha doğru bir çözüm elde etmek mümkün olacaktır.

Orofarengeal Disfaji Tedavisi

Orofarengeal disfaji genellikle transfer disfaji olarak da bilinen bir rahatsızlıktır. Temel nedeni nörolojik problemler olan bu hastalığın tedavisi oldukça zordur. Genellikle Parkinson hastalarının karşılaştıkları bu rahatsızlığın tedavisinde ilaçlar kullanılmaktadır. İlaç tedavisinin yanı sıra aşağıdaki tedavi yöntemleri de kullanılabilmektedir.

Yutma Terapisi

Yutma terapisi bir dil ve konuşma terapisti eşliğinde gerçekleşir. Hastanın yutkunma zorluğundan kurtulmak adına yeni yutma teknikleri öğrenmesi sağlanır. Bu sayede hastanın iyileşmesi hedeflenmektedir.

Beslenme Alışkanlıkları

Beslenme konusunda karşılaşılan problemlerin üstesinden gelmek adına doğru besinleri tercih etmeniz gerekir. Bu çerçevede belirlenen gıdaların tüketilmesiyle hastanın yutma refleksini geliştirmesi mümkündür. Dengeli beslenmenin hem yutma hem de kaslar üzerinde olumlu etkisi sayesinde başarılı sonuçlar elde edilir.

Tüple Beslenme

Beslenme konusunda hastanın ciddi sorunlar yaşadığı ve zatürre ile karşı karşıya kaldığı hallerde Nazal Tüp ua da PEG adı verilen uygulamalara başvurulmaktadır. Cerrahi müdahale ile mideye yerleştirilen tüpler sayesinde hastanın yutkunma zorluğundan kurtulması mümkün olmaktadır.

Özofageal Disfaji Tedavisi

Bu türdeki yutkunma zorluğunda en önemli husus cerrahi müdahaleler ile çözüme başvurulmasıdır. Doktorların en sık kullandığı 2 tedavi yöntemi aşağıdaki gibidir.

Dilatasyon

Yemek borusunda ciddi bir darlık varsa dilatasyon uygulamaları çerçevesinde genişletme işlemleri gerçekleştirilir. Yemek borusuna yerleştirilen balon şişirilerek boruda genişleme sağlanır.

Botox Enjeksiyonu

Yemek borusundaki kasların sertleşmesi durumunda kullanılan yöntemdir. Kasılan kasların felç edilmesi sayesinde tedavinin gerçekleştirilmesi muhtemeldir.

Yutkunma Zorluğu Görüldüğünde Ne Yapmak Gerekir?

Yutkunma sırasında zorluk ile karşılaşılması halinde doktora başvurarak problemin ortadan kaldırılmasını sağlayabilirsiniz. Ancak doktora hemen gitme gibi bir imkânınız yoksa aşağıdaki uygulamalarla sorunu hafifletmeye çalışabilirsiniz.

• Besinleri daha küçük parçalar şeklinde ve çok çiğneyerek tüketmelisiniz,
• Kahve, meyve suyu, fıstık ezmesi ve karamel benzeri yutkunmayı zorlaştıran besinleri tüketmemeye özen göstermelisiniz,
• Mide ekşimesine neden olan alkol ve tütün ürünlerinden uzak durmalısınız.

Bu uygulamalara başvurmanıza rağmen yutkunma konusunda hala problemler yaşıyorsanız bir hekim desteği almanızda fayda vardır. Üstelik yutkunmanın bir süre sonra nefes almayı da zorlaştırdığı hallerde 112 Acil ile iletişime geçerek acil müdahale talebinde bulunabilirsiniz.